10 APREL KUNIGA OB-HAVO PROGNOZI

10.04.2024

MUHIM HODISALAR

10-15 aprel kunlari respublikaning tog‘li hududlarida qor ko‘chishi xavfi bor.

12-14 aprel kunlari respublikaning ba’zi joylarda yomg‘ir yog‘adi, ayrim hududlarda kuchli bo‘lishi mumkin, baland tog’ hududlarda yog’ingarchilik (yomg’ir, qor) bo’ladi.

12-15 aprel kunlari respublikaning tog‘ oldi va tog‘li hududlarida sel-suv toshqin hodisalari yuzaga kelishi mumkin.

10 APREL KUNIGA OB-HAVO PROGNOZI

O‘zbekiston bo‘yicha havo biroz bulutli bo’ladi, yog’ingarchilik kutilmaydi. Shamol sharqdan 7-12 m/s tezlikda esadi. Harorat 20-25° bo‘ladi.

Toshkentda havo biroz bulutli bo’ladi, yog’ingarchilik kutilmaydi. Shamol sharqdan 3-8 m/s tezlikda esadi. Harorat 21-23° bo‘ladi.

Respublikaning tog‘li hududlarida havo biroz bulutli bo’ladi, yog’ingarchilik kutilmaydi. Shamol sharqdan
7-12 m/s tezlikda esadi. Harorat 10-15° iliq bo‘ladi.

БИЛАСИЗМИ...

Bahor faslining so‘nggi oyi - may boshlanadi.

Iqlim xususiyatlariga ko‘ra (ko‘p yillik davr uchun o‘rtacha ko‘rsatkichlar) may oyi odatda aprel oyiga nisbatan o‘rtacha 4-6 darajaga iliqroq bo‘ladi.

Hududning katta qismida o‘rtacha kunduzgi harorat oyning birinchi yarmida
24-27 daraja, ikkinchi yarmida esa 28-31 darajani tashkil etadi.

Deyarli har yili may oyida yozga o‘xshash issiq davrlar ham kuzatiladi, bunda harorat 34-37 darajagacha ko‘tariladi. Meteorologik kuzatuvlarning barcha yillari uchun may oyining mutlaq maksimal harorati 38-41 darajani, shimolda, janubda va cho‘l hududlarda ba’zi joylarda 43-45 darajani tashkil etadi. Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Xorazm, Buxoro viloyatlarida va Navoiy viloyatining cho‘l hududlarida may oyining harorat rekordlari deyarli yaqinda - 2021 yil may oyida o‘rnatildi.

Toshkentda may oyining eng yuqori harorati 39,9daraja, bu ancha oldin - 1902 yilda qayd etilgan.

So‘nggi o‘n yillikda mayning barcha oylari iliq bo‘ldi. Nafaqat so‘nggi yillarda, balki O‘zbekistondagi barcha meteorologik kuzatuv yillari uchun 2021 yil may oyi eng iliq bo‘lib, barcha joylarda me’yordan 2-4 darajaga yuqori bo‘ldi.

May oyidagi haroratning o‘zgarib turishi mart va aprel oylarida bo‘lgani kabi sezilarli emas. Kunduzgi harorat 13-18 darajagacha pasayish davrlari har yili ham kuzatilmaydi va odatda qisqa muddatli bo‘ladi.

Barcha kuzatuv yillari uchun eng sovuq may oyi 1934 yilda kuzatilgan, bu me’yordan 4-6 darajaga past, ushbu asrda esa 2003 yilning may oyi - me’yordan 2-3 darajaga past bo‘ldi.

Eng esda qolarli, o‘ziga xosligi bilan ajralib turadigan may oyi - 1989 yil may oyining boshi bo‘ldi.

1989 yil, aprel oyining oxirida, respublikaning katta qismidan qor ko‘rinishidagi yog‘ingarchilik bo‘ldi, 1-2 may kunlari esa havo harorati 1-2 daraja sovuqqacha pasaydi. Bu O‘zbekistondagi meteorologik kuzatuvlar tarixidagi may oyida qor yog‘ishining eng kechki muddatlari va eng kechki sovuq tushishi bo‘ldi. Ushbu yilda respublikaning qishloq xo‘jaligi juda katta zarar ko‘rdi.

May oyida oylik yog‘ingarchilik me’yori mart va aprel oylariga nisbatan uchdan bir qismga kam, yomg‘irli kunlar soni esa bu oylarga nisbatan 2-3 kunga kam bo‘ladi.
Ammo bu statistik ma’lumotlarga ko‘ra, haqiqatda esa may oylari yog‘ingarchilik bo‘yicha juda turli bo‘ladi.

Masalan, Toshkentda 1998 yil may oyida 100 mm (me’yor 41 mm) yog‘ingarchilik bo‘ldi. 2002 yil may oyida namlik kamroq (me’yordan 73 mm-177%) bo‘ldi. Meteorologik kuzatuvlar tarixida oylik yog‘ingarchilik miqdori 1 mm dan kam bo‘lgan juda quruq yillar ham kuzatilgan. So‘nggi marta 2019 yil may oyi bunday quruq bo‘lgan edi.

May oyida yomg‘irlar ko‘pincha qisqa muddatli xususiyatga ega bo‘lib, deyarli har doim momaqaldiroq bilan kuzatiladi.

O‘zbekistonda may oyining yana bir o‘ziga xos xususiyati - respublika hududi bo‘yicha yog‘ingarchilikning juda xilma-xil taqsimlanishidir. Masalan, Toshkentda
1998 yil may oyi meteorologik kuzatuvlar tarixdagi eng nam oy bo‘ldi, Buxoroda esa bu may oyi ekstremal quruq oy (oylik yog‘ingarchilik miqdori me’yordan atigi 1 mm - 8%) bo‘ldi.

O‘rtacha, may oyida har 2-3 yilda 1 marta kuchli jala yomg‘ir yog‘ishi kuzatiladi, bunda bir kecha-kunduzda, aniqrog‘i bir necha soatda yog‘ingarchilik oylik me’yorining 50% va undan ko‘prog‘i yog‘adi.

Shunday qilib, Toshkentda bir kecha-kunduz uchun maksimal yog‘ingarchilik miqdori 50 mm ni (oylik me’yor 41 mm) tashkil etdi. Bu ancha oldin - 1985 yil 28 mayda kuzatilgan. So‘nggi 30 yil ichida Toshkentda eng kuchli may oyi jala yomg‘irlari 1994, 1999 va 2002 yillarda qayd etildi. Bunda bir kecha-kunduzlik yog‘ingarchilik miqdori - 30-35 mm ni tashkil etdi.

Meteorologik kuzatuvlar yilnomasida kuchli jala yog‘ishi butun oy davomida deyarli yagona yomg‘ir bo‘lgan holatlar ham mavjud. Shunday qilib, 2014 yil may oyida Toshkentda bir oy davomida yog‘ingarchilik miqdori 30 mm ni tashkil etdi, bundan 29 may kuni 29 mm yomg‘ir yog‘di.

Toshkent viloyatining tog‘ oldi va tog‘li hududlarida ayrim yillarda may oyida bir kecha-kunduzda yog‘ingarchilik miqdori 90-125 mm bo‘lgan eng kuchli jala yomg‘irlar kuzatildi.

Bu yil may oyi qanday bo‘lishi kutilmoqda?

1-2may kunlari respublikaning barcha viloyatlarida, 3 mayda hududning katta qismida quruq va iliq ob-havo bo‘lishi kutilmoqda, havo harorati kunduzi 26-29daraja, ba’zi joylarda 30-32 darajagacha bo‘ladi.

3 mayda respublikaning janubi-g‘arbida, 4-5 maya kunlari ko‘pchilik viloyatlarda, 6 mayda sharqiy hududlarda yomg‘ir yog‘adi, ba’zi joylarda momaqaldiroq bo‘lishi mumkin.

Yomg‘ir paytida harorat 20-25 darajagacha pasayadi.

May oyi birinchi o‘n kunligining oxirida, shuningdek, ikkinchi va uchinchi o‘n kunliklarda havo harorati 23-28 darajadan 30-35darajagacha, ba’zi joylarda 38 darajagacha o‘zgarib turadi.

Ushbu davrning ayrim kunlari respublika bo‘yicha ba’zi joylarda qisqa muddatli momaqaldiroqli yomg‘irlar yog‘adi, ba’zi joylarda jala xususiyatli mahalliy yomg‘irlar yog‘adi. Hatto bitta shahar ichida ham may yomg‘iri bir joyda kuchli yog‘ishi va boshqa joyda esa deyarli yog‘masligi mumkin.

Ayniqsa tog‘ oldi va tog‘li hududlarda kuchli jala yomg‘irlar yog‘ishi juda xavflidir. Ular sel kabi dahshatli tabiiy hodisaning shakllanishiga olib kelishi mumkin. Sel-suv toshqin hodisalari haqida o‘z vaqtida ogohlantirish masalasi O‘zgidrometning asosiy vazifalaridan biridir. Bunday ogohlantirishlardan to‘g‘ri foydalanish moddiy zararni kamaytirishga va inson qurbonlarini oldini olishga yordam beradi.

10 APREL KUNIGA OB-HAVO PROGNOZI